1928 අවුරුද්දේ මාර්තු මාසෙ සීතල හැන්දෑවක, අම්මා කෙනෙක් තමන්ගේ අවුරුදු 9ක පුතාට සල්ලි දීලා චිත්‍රපටයක් බලන්න යවනවා.
ගෙවල් ළඟ තිබ්බ ෆිල්ම් හෝල් එකට තමන්ගෙ පුතා ෆිල්ම් එකක් බලන්න යන එක ගැන කිසි බයක් මේ අම්මට තිබ්බෙ නෑ. ඒත් තමන් බයවෙන්න ඕන බව මේ අම්මට තේරුණේ එයාගෙ පුතා ෆිල්ම් එක බලලා...
මට මතක්වෙනවා 1979 ආව සරුංගලේ චිත්‍රපටයේ එන ගීතයක්.
“කුල කතකගෙ සුරතුර බඳු සුරත ලබන්ඩයි
තල් වැට බිඳ නිල් වන රොදකට යා ගන්ඩයි
පතිනිය මිස පාක්කුඩම් කිසිත් නොගන්ඩයි
පෝරුව පිට සිටුවා කර මාල බඳින්ඩයි”
මේ සිංදුව කියන්නේ නිරංජලා සරෝජිනී මහත්මිය එක්ක අබේවර්ධන බාලසූරිය මහත්මයා.
මේ සිංදුවෙන් මේ ආටිකල් එක පටන් ගන්න ඇත්තටම මට හේතු වුනේ මේ...
ඕනම අම්මා කෙනෙක් තාත්තා කෙනෙක් ආසයි තමන්ගෙ දරුවන්ට ඉහළට උගන්නන්න. ඒ නිසාම ගොඩක් දෙමව්පියො තමන්ගෙ දරුවන්ව රට රටවල යවලා හරි උගන්නනවා. ඒක ඇත්තටම හරිම ලොකු බරපතල වගකීමක් නෙ.
ඕනම parent කෙනෙක් බයයි නොදන්න රටකට තමන්ගෙ දරුවන්ව යවන්න. මොකද ඕන දෙමව්පියෙක් හිතන්නෙ තමන්ගෙ ඇස් ඉස්සරහ තමයි තමන්ගෙ දරුවො හොඳටම පරිස්සම් කියලා.
චීන...
ආදරේ කියන්නේ ජීවිතේ වෙනස්ම පාරකට අරගෙන යන්න පුළුවන් විදියෙ බැඳීමක්.
සමහර වෙලාවට ආදරෙ ලස්සන පැත්ත දුක් විඳින මිනිස්සුන්ව සතුටට අරගෙන එනවා. ඒත් ආදරේ අනිත් පැත්ත එහෙම නැත්තම් වේදනාබර පැත්තට පුළුවන් මනුස්සයෙක්ගෙ ජීවිතේ එහෙම් පිටින්ම නැති කරලා දාන්න. ඔලුව අවුල් කරලා, ජීවිතේ තේරුමක් නැහැ වගේ හැඟීමක් හිතට අරගෙන එන්න. මේ දුන...
දළදාව ලංකාවට ගෙනාවේ හේමමාලා කුමරිය තමන්ගේ හිසකෙස් වල සඟවාගෙන.
"උදේනි රජ දූ මාලි කුමරියන්
කෙස් කළඹේ සඟවා හිසින් ගෙන
උත්තම මුනි දළදා වඩම්මන
මොක්පුර රන් නෞකා
බලන් සකි සත් සමුදුරු ගැඹරේ..." කියලා අපි කියන්නේ අන්න ඒකයි.
ඉතින් අද කතාවත් දළදාව ආරක්ෂා කරගන්න හේමමාලා කුමරිය වගේම කැපකිරීමක් කරපු, තමන්ගේ ජීවිතේම පරදුවට තිබ්බ තව කාන්තාවක් ගැන.
ඇය, ගීතානි ජයවර්ධන
අදටත් දළදා සමිඳුන් වන්දනාමාන කරනකොට, ඒ උතුම් ධාතූන් වහන්සේ ආරක්ෂා කරපු රජවරුන්වත්, භික්ෂූන් වහන්සේලාවත් විතරක් නෙවෙයි, ඊටත් වඩා ධෛර්යයෙන් ඒ වෙනුවෙන් පෙනී හිටපු කාන්තාවන් අපිට මතක් වෙනවා.
දළදා වහන්සේ මුහුදෙන් එහා ඉඳන් මේ රටට ගෙනාපු හේමා මාලා කුමරිය ඉඳලා, 1998 අවුරුද්දේදී දොරටුව ළඟට ඇවිත් මරණයට මුහුණ දීපු ගීතානි ජයවර්ධන දක්වා ඒ නිර්භීත කාන්තාවන්, දළදා වහන්සේ වෙනුවෙන් කරපු විශාල කැපකිරීම් අපිට මතක් කරලා දෙනවා.
ඒ 1998 ජනවාරි 25 වැනිදා.
එදා දවස ලංකාවම හෙල්ලුම් කන්න හේතුවෙච්ච දවසක්. ඒ කිලෝ 400කට වඩා වැඩි බලසම්පන්න පුපුරණ ද්‍රව්‍ය පුරවගත්ත ට්‍රක් එකක් මහනුවර
දළදා මාලිගාවේ දොරටුව ළඟටම ඇවිත් පුපුරුවා හරින්න හේතුවෙච්ච සිදුවීම. ඒක, අවුරුදු 30ක් පුරා තිබුණු ත්‍රස්තවාදී යුද්ධයේදී එකවර පුපුරුවා හැරපු විශාලම බෝම්බ ප්‍රහාරවලින් එකක්. නිදහස ලැබිලා අවුරුදු 50ක් පිරුණු 1998 අවුරුද්දේ ජාතික නිදහස් උත්සවය තියන්න සූදානම් කරලා තිබුණේ මහනුවර. ඒ වෙලාවේ හිටපු ජනාධිපතිනිය චන්ද්‍රිකා බණ්ඩාරනායක මහත්මිය තමයි මේ උත්සවයේ ප්‍රධානත්වය ගත්තේ. මාස ගාණක ඉඳන් මහනුවර නගරය ඒ වෙනුවෙන් සූදානම් කරමින් තිබුණා. දළදා මාලිගාවේ අලුත්වැඩියා වැඩත් ඒ අතරේ සිද්ධ වුණා. මේ සිද්ධිය වුණ ජනවාරි 25 වෙනිදා වෙනකොට නිදහස් උත්සවයට ඉතුරු වෙලා තිබුණේ දවස් 10ක් විතරයි.
දළදා මාලිගාවේ උදේ පූජාව පටන් ගත්ත විතරයි. කිරි ආහාරත් අරගෙන බැතිමතුන් හිතේ ලොකු භක්තියක් තියාගෙන මාලිගාවට ඇතුළු වෙමින් හිටියා.
හැබැයි බැතිබර බව නැතිවෙන්න ගියේ තප්පර ගාණක පොඩිම පොඩි වේලාවක්. ඊතලයක් වගේ වේගයෙන් ලොරියක් රජ වීදිය දිගේ දළදා මාලිගාව පැත්තට ආවේ පාරේ හිටපු බැතිමතුන් කීපදෙනෙක්වත් යට කරගෙන. මොකක්ද වෙන්නේ කියලා හිතාගන්නත් බැරි තරම් පුංචි වෙලාවකදි හුඟක් වේගයෙන් ආපු ඒ ලොරිය සඳකඩ පහන ළඟ පඩිපෙළත් කුඩු කරගෙන
ගේට්ටුව ළඟ නතර වුණා. හැමෝම උන්නෙ තිගැස්සිලා බලාගෙන. දැන් මොනා වෙයිද දැන් මොනා වෙයිද කියලා හිත හිත.
ඒ ප්‍රහාරයෙන් 16 දෙනෙක් ජීවිතක්ෂයට පත් වුණා. ඒ වගේම මාලිගාවේ පිටත කොටස්වලටයි, අවට පරිසරයටයි විශාල හානියක් වුණා. ඒ පිපිරීම කොච්චර විසාල එකක්ද කියනවා නම් මහනුවර ඉඳලා කිලෝමීටර් 20ක් විතර ඈතින් තියෙන ගම්පොළට පවා ඒ සද්දෙ ඇහුණා කියන එක අදටත්...
“ජීවිතයෙන් ජීවිතයක් ගෙනදී
ඒ ජීවිතයට දිරි දී පණ දී
මා දැඩි කල අම්මා”
අම්මා ගැන වික්ටර් රත්නායකයන් කියන්නේ ඒ විදියට.
ඇත්තටම අම්මා කෙනෙක් කියන්නෙ ජීවිතයෙන් ජීවිතයක් ගෙන දීලා ජීවිතයට දිරි දී පණ දෙන කෙනෙක්. හැම ගැහැනියකටම අම්මා කෙනෙක් වෙන්න ලේසි නෑ කියලා අපි කියන්නෙ ඒකයි. මොකද අම්මා කෙනෙක් වෙනවා කියන්නේ ලොකු කැපකිරීමක්, ලොකු...
එකපාර ඔයා දන්න කෙනෙක් අතුරුදහන් වෙලා ඊට අවුරුදු 25කට පස්සෙ ආයෙ හම්බුණොත්?
ටිකක් පුදුම හිතෙනවා නේද?
ඊටත් වඩා හුඟාක් ලස්සන කෙල්ලෙක් අතුරුදහන් වෙලා අවුරුදු 25කට පස්සෙ ඇට සැකිල්ලක් විදියට හම්බවෙද්දි ඒ පුදුමෙ තවත් වැඩිවෙනවා නේද?
අන්න ඒ වගේ පුදුම හිතෙන කතාවක් තමයි අද අපි මේ ආටිකල් එකෙන් කතාකරන්න යන්නෙ.
මේක ප්‍රංශයේ ජීවත් වුණු...
අලුතින් කසාද බැන්ද තරුණ බිරිඳක් හදිසියේම මැරෙනවා.
ඒ මරණෙ ගැන එයාගේ මහත්තයා කියන්නෙ ඒක ස්වභාවික හේතුවක් නිසා වෙච්ච මරණයක් කියලා. ඒ වගේම හරි ඉක්මනටම තමන්ගෙ මේ අලුත විවාහ කරගත්ත, මැරිච්ච බිරින්දෑව වළ දාන්නත් මේ මහත්තයා කටයුතු කරනවා. හැබැයි සති කීපයකට පස්සේ, එයගේ අම්මා කියනවා මහ අරුම පුදුම කතාවක්.
එතනින් තමයි මෙන්න...
ජපානයේ ඔනගාවා කියන පුංචි නගරයේ උදේ වරුව හරිම ලස්සනයි.
ඒත් ඒ ලස්සන අස්සේ ලොකු දුකකුත් හැංගිලා තියෙනවා. මුහුද හරිම නිහඬයි, හරිම ලස්සනයි. ඒත් ඒ මුහුද ඇතුළේ ලොකු විනාශයක මතකයන් සැඟවෙලා තියෙනවා කියන එක මේ කියන්න යන කතාව දන්න හැමෝම පිළිගන්න කාරණාවක්.
ඔනගාවා නගරයේ ජීවත් වෙන යසුඕ ටකාමත්සුට මේ මුහුද කියන්නේ නිකන්ම...
"Lover, Stalker, Killer" එක මනුස්සයෙක්ට මේ චරිත තුනම රඟපාන්න පුලුවන් වෙයි ද?
ආදරය...
ඒක හරි ලස්සන, මිහිරි, සමහර වෙලාවට නම් ටිකක් හිත පිස්සු වට්ටන හැඟීමක් කියන එක එක තප්පරේකට හරි ආදරේ කරපු කෙනෙක් මේක කියවනවානම් මාත් එක්ක එකඟ වෙයි. ඒත් ඒ ආදරයම වෙනස් වෙලා, රැවටීම්, මානසික හිරිහැර කිරීම් සහ අන්තිමට සීතල මිනීමැරුමක් දක්වා දුරදිග ගියොත්?
ඒක දරාගන්න කොච්චර...
